Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) nhấn mạnh mối liên quan giữa lao động di cư, lệ thuộc vì nợ và buôn bán người, đồng thời kêu gọi tiếp tục nỗ lực nhằm tăng cường quản trị di cư lao động và giảm thiểu bóc lột lao động.
Theo ILO, mặc dù đi làm việc ở nước ngoài có nhiều tác động tích cực đối với các cá nhân, cộng đồng, quốc gia phái cử và tiếp nhận, nhưng người lao động di cư vẫn có thể gặp phải rủi ro bị bóc lột, bao gồm lao động cưỡng bức và buôn bán người. Tình trạng này một phần do các khoản chi phí di cư lao động cao và những thách thức trong triển khai các biện pháp bảo vệ.
Trong nhiều trường hợp, người lao động Việt Nam gặp khó khăn khi tiếp cận quyền của mình tại nơi làm việc. Các khoản nợ do phí và lệ phí di cư lao động quá cao có thể là trở ngại khiến người lao động không dám rời bỏ nơi làm việc có yếu tố bóc lột và bạo lực. Nhưng ngược lại, các khoản phí và chi phí cao lại có thể khiến người lao động tìm kiếm các công việc được trả lương cao hơn trong thời gian ở quốc gia đến làm việc, để họ có cơ hội trả nợ. Thông thường, việc thay đổi công việc tại quốc gia tiếp nhận là không khả thi, nên người lao động liều lĩnh chấp nhận trở thành lao động di cư không có giấy tờ hợp pháp.
Một nghiên cứu do ILO và Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) tiến hành vào năm 2017 cho thấy rằng người lao động Việt Nam trở về từ Malaysia và Thái Lan đã phải trả phí xuất khẩu lao động cao hơn so các quốc gia khác trong khu vực. Người lao động Việt Nam cũng phải vay nợ nhiều nhất và cần nhiều thời gian nhất - tới 11 tháng - để trả hết các khoản nợ của mình.
Cũng nghiên cứu đó cũng chỉ ra rằng 76% lao động di cư Việt Nam bị lạm dụng quyền lao động của mình trong thời gian làm việc tại Malaysia và Thái Lan. Đây là vấn đề nan giải do khả năng tiếp cận của người lao động Việt Nam tới cơ chế khiếu nại, giải quyết đền bù tại Việt Nam và quốc gia điểm đến còn hạn chế, khiến cho việc phát hiện các trường hợp lao động cưỡng bức hoặc buôn bán người trở nên khó khăn.
Chính phủ đã có nhiều tiến bộ trong việc thiết lập khung pháp lý nhằm phòng chống bóc lột lao động và mua bán người trong bối cảnh di cư lao động thông qua việc xây dựng Luật Người lao động Việt Nam ở Nước ngoài năm 2006, Luật Phòng chống buôn bán người năm 2011, và sửa đổi Bộ luật Hình sự năm 2015. Bộ Quy tắc ứng xử nhằm đảm bảo tuyển dụng có trách nhiệm và đạo tức được Hiệp hội Xuất khẩu Lao động Việt Nam xây dựng năm 2010 và cập nhật năm 2018, cũng như các Trung tâm Tư vấn hỗ trợ lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài đã giúp tăng cường việc tiếp cận thông tin và công lý cho người lao động. Vai trò của công đoàn trong việc giám sát triển khai thực hiện luật và bảo vệ quyền của người lao động cũng được thúc đẩy thông qua việc hợp tác với các công đoàn tại các quốc gia đến làm việc. Từ trung ương tới địa phương, đã ghi nhận nhiều tiến triển nhằm củng cố sự phối hợp giữa mảng di cư lao động và pháp luật hình sự để xác định và xử lý những công ty tuyển dụng lao động vi phạm.
ILO kêu gọi xây dựng hệ thống kết nối chặt chẽ hơn giữa khung pháp lý về lao động và hình sự để ngăn ngừa tình trạng các vi phạm về lao động phát triển thành cưỡng bức lao động và mua bán người, đồng thời nhằm xác định và đưa thủ phạm ra trước công lý.
Nguồn: tiengchuong.vn
