Lễ tân ngoại giao là tổng hợp các quy định và tập quán về phép xử sự quốc tế dựa trên cơ sở tôn trọng tất cả những gì là biểu trưng và đại diện cho quốc gia, được các quốc gia thừa nhận và tôn trọng. Lễ tân ngoại giao là một bộ phận cấu thành của hoạt động ngoại giao, hay nói cách khác hễ có hoạt động ngoại giao là đương nhiên có lễ tân ngoại giao.
Tuy không phải là nội dung chủ yếu của hoạt động đối ngoại nhưng nó là công cụ không thể thiếu của hoạt động đối ngoại nói chung, là những công việc cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đối ngoại. Công tác lễ tân tốt hay xấu đều ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động đối ngoại, thậm chí ảnh hưởng đến quan hệ đối ngoại của quốc gia. Đây là một lĩnh vực hoạt động vừa đòi hỏi tính nguyên tắc, khoa học vừa đòi hỏi sự tinh tế, nghệ thuật. Trong thực tế, tất cả những ai có hoạt động đối ngoại dù ở cương vị công tác nào, ít nhiều đều có làm công tác lễ tân ngoại giao, do đó việc nắm và hiểu biết những kiến thức và quy định về trong công tác lễ tân ngoại giao là hết sức cần thiết.
Những người tham gia vào hoạt động ngoại giao, đặc biệt là cán bộ làm công tác lễ tân ngoại giao cần nắm vững các nguyên tắc cơ bản của Lễ tân ngoại giao. Nguyên tắc thứ nhất là tôn trọng lẫn nhau, theo đó phải tôn trọng những gì là biểu trưng cho độc lập, chủ quyền quốc gia của nhau, tôn trọng những đại diện quốc gia của nhau, tôn trọng phong tục tập quán của nhau. Các biểu tượng quốc gia mang tính chất thiêng liêng, là vật tượng trưng cho chủ quyền quốc gia, tự hào dân tộc, cần được xử lý hết sức trân trọng và chu đáo; Nguyên tắc thứ hai là nguyên tắc bình đẳng, không phân biệt đối xử.Đây là một nguyên tắc rất cơ bản của luật pháp quốc tế, được ghi rõ trong Hiến chương Liên hiệp quốc và Công ước Viên 1961 về quan hệ ngoại giao và được thể hiện trong việc sắp xếp ngôi thứ của các trưởng cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài tại quốc gia tiếp nhận, trong việc sắp xếp chỗ ngồi cho các đoàn đại biểu tại các hội nghị quốc tế... Không phân biệt đối xử về dân tộc, văn hóa. Cần khắc phục phân biệt đối xử về màu da, tôn giáo, tự cao và tự ti dân tộc, lịch sự với khách nước ngoài, nhưng không ngần ngại uốn nắn ăn mặc, cử chỉ trái thuần phong mỹ tục Việt Nam; Nguyên tắc thứ ba là nguyên tắc có đi có lại: Nguyên tắc này là hệ quả logic của hai nguyên tắc trên, hàm ý rằng khi một bên đối xử như thế nào thì bên kia có quyền đáp lại như vậy; Nguyên tắc thứ tư là kết hợp luật pháp quốc tế với qui định quốc gia và truyền thống dân tộc.
Cán bộ ngoại giao nói chung và cán bộ làm công tác lễ tân nói riêng phải thường xuyên trau dồi phẩm chất, đạo đức và tác phong. Người làm công tác lễ tân thường tiếp xúc với người nước ngoài, đôi khi lại phải xử lý các vấn đề liên quan đến vật chất, vì vậy cần thực hiện liêm, chính, biết coi trọng tài sản của Nhà nước, công sức của nhân dân, nhưng đồng thời cũng không để các vấn đề "lợi ích vật chất" làm giảm giá trị tinh thần của người cán bộ. Trong công tác lễ tân có những biện pháp nếu không tính toán kỹ có thể lãng phí sức người và của cải, vì vậy người làm công tác lễ tân phải có ý thức tiết kiệm cao, không nên đưa ra lý do không xác đáng về yêu cầu chính trị để có những khoản chi phí không cần thiết. Không vì nguyên tắc có đi có lại mà cố gắng tiếp bạn như mức bạn tiếp ta, không chú ý đến hoàn cảnh mỗi nước.
Về mặt tác phong, người cán bộ lễ tân cần có tinh thần quán xuyến công việc, luôn luôn thận trọng, chu đáo, chính xác, tỷ mỷ, đi sâu, đi sát, cụ thể, nghe tận tai, thấy tận mắt, không coi thường việc nhỏ, không chủ quan đối với những việc thường làm. Trong thực tế có những việc thường làm, nhưng mỗi lần làm lại vấp váp, sai sót khác nhau, không lần nào giống lần nào. Khẩn trương, nhanh nhẹn, nhưng bình tĩnh không vội vàng; đàng hoàng, chững chạc nhưng không khệnh khạng, kênh kiệu; thận trọng nhưng không rụt rè; khiêm tốn, tự tin, linh hoạt nhưng đảm bảo nguyên tắc…; đó là tác phong và phẩm chất mà người làm công tác lễ tân phải luôn luôn trau dồi.
Đối với các địa phương, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, các địa phương đều phải tăng cường hội nhập quốc tế, mở rộng quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế, công tác lễ tân đối ngoại cấp địa phương ngày càng được quan tâm, chú trọng và đòi hỏi đáp ứng những yêu cầu cao hơn. Ngày 17/10/2017 Bộ Ngoại giao đã ban hành Thông tư số 05/2017/TT-BNG hướng dẫn về nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khách nước ngoài thăm các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương. Thông tư này áp dụng đối với các cơ quan nhà nước; tổ chức chính trị; tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghệp, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế (gọi chung là đoàn thể); các đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân tại địa phương thực hiện nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khác nước ngoài thăm địa phương.
Thông tư quy định nguyên tắc về tổ chức nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khách nước ngoài thăm địa phương: Một là, nghi lễ đối ngoại và đón tiếp khách nước ngoài thăm địa phương phải phù hợp với yêu cầu chính trị, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, phù hợp với các quy định của pháp luật Việt Nam, luật pháp và thông lệ quốc tế nhằm góp phần tăng cường và mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác của Việt Nam với các quốc gia, vùng lãnh thổ và các tổ chức quốc tế. Hai là, mức độ và nghi lễ tổ chức đón, tiếp khách nước ngoài thăm địa phương phù hợp với quy định về thống nhất quản lý các hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước; trên cơ sở yêu cầu, mục đích của chuyến thăm; nguyên tắc đối đẳng trong quan hệ quốc tế; trọng thị, chu đáo, an toàn, hiệu quả, thiết thực và tiết kiệm, không lãng phí, không phô trương hình thức và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Đồng thời, Thông tư hướng dẫn về các nội dung của hoạt động lễ tân đối ngoại tại địa phương gồm: nghi lễ đón, tiễn khách, bố trí làm việc, thăm quan, bố trí chỗ ngồi, treo cờ, khẩu hiệu chào mừng, xe ô tô phục vụ, xe cảnh sát dẫn đường, tặng phẩm, đài thọ… Thông tư là cẩm nang quan trọng để các cán bộ ở địa phương tổ chức thành công các hoạt động đối ngoại tại địa phương./.
Nguồn: songv.langson.gov.vn
