Truyền thông, giáo dục, giúp chị em tự tin, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng gia đình hạnh phúc; song song với đó, lực lượng chức năng tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; xây dựng, hoàn thiện pháp luật; hợp tác quốc tế ... Đó là hàng loạt những biện pháp được thực hiện triệt để, hiệu quả trong công tác phòng, chống mua bán người ở Việt Nam.

Theo báo cáo của các đơn vị, địa phương, tại Việt Nam, từ năm 2010 đến tháng 6 năm 2021, đã phát hiện xảy ra gần 3.500 vụ, với 5.000 đối tượng, lừa bán gần 7.500 nạn nhân. Tội phạm mua bán người đã xảy ra trên phạm vi 63 tỉnh, thành phố. Nạn nhân không chỉ là phụ nữ, trẻ em, mà đã xuất hiện tình trạng mua bán nam giới, mua bán trẻ sơ sinh, bào thai, mua bán nội tạng, đẻ thuê.... Gần 85% số vụ mua bán người ra nước ngoài, tập trung chủ yếu qua các tuyến biên giới giữa Việt Nam với Campuchia, Lào và Trung Quốc, trong đó, sang Trung Quốc chiếm 75%.

Tội phạm mua, bán người thường lợi dụng tình trạng khó khăn về kinh tế, thất nghiệp, thiếu việc làm, trình độ học vấn thấp, nhẹ dạ cả tin của người bị hại để lừa bán nạn nhân từ nông thôn ra thành thị, các khu công nghiệp, hoặc ra nước ngoài. Trong đó, trên 85% nạn nhân là phụ nữ, trẻ em. Ngoài ra, đối tượng phạm tội còn tổ chức những đường dây đưa người ra nước ngoài dưới dạng du lịch, thăm thân, lao động trái phép, sau đó thu giữ giấy tờ, hộ chiếu, không làm các thủ tục cư trú, bắt lao động cưỡng bức và lạm dụng tình dục.

Trước tình hình tội phạm mua bán người liên tục có những diễn biến phức tạp, Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành địa phương đã luôn coi công tác phòng, chống mua bán người là một nhiệm vụ trọng tâm, triển khai quyết liệt bằng nhiều giải pháp. Tất cả nhằm từng bước ngăn chặn, đẩy lùi loại tội phạm này, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội của đất nước và cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân. Cụ thể

Triển khai Chương trình 130/CP và Luật Phòng, chống mua bán người, Thủ tướng Chính phủ ban hành các quyết định thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (gọi tắt là Ban Chỉ đạo 138/CP); ban hành Quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo; kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình 130/CP trong từng giai đoạn và hàng năm; kế hoạch triển khai, thi hành Luật Phòng, chống mua bán người; tổ chức chỉ đạo điểm của Chính phủ thực hiện Chương trình 130/CP tại 06 địa phương trọng điểm. Định kỳ, ban hành các kế hoạch tổng điều tra, rà soát tình hình hoạt động tội phạm mua bán người và các đối tượng khác có liên quan. Hàng năm, ban hành kế hoạch chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện; duy trì giao ban, sơ kết về tình hình và kết quả thực hiện Chương trình 130/CP.

Hàng năm, các Bộ, ngành thành viên Ban Chỉ đạo 138/CP đều xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, phân công lãnh đạo bộ, ngành tham gia Ban Chỉ đạo; cử cán bộ tham gia Ban chủ nhiệm các đề án và Tổ chuyên viên liên ngành, nhóm giúp việc thực hiện Chương trình 130/CP; thành lập các đoàn liên ngành kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn thực hiện Chương trình 130/CP tại các địa phương. 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện Chương trình 130/CP và các chương trình, kế hoạch chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 138/CP; tổ chức triển khai thực hiện, lồng ghép nội dung Chương trình 130/CP với thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội; chương trình phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện các cuộc vận động, phong trào bằng những hình thức, biện pháp phù hợp với đặc điểm địa phương mình nên đã mang lại hiệu quả thiết thực.

Trong công tác truyền thông, giáo dục phòng ngừa, các bộ, ngành, đoàn thể Trung ương tập trung chỉ đạo đẩy mạnh công tác truyền thông về phòng, chống mua bán người trên các phương tiện thông tin đại chúng và trực tiếp tại cộng đồng, với những hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng, đặc biệt là hưởng ứng “Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người - 30/7” (theo Quyết định số 793/QĐ-TTg ngày 10/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ).

Tại các địa phương, từ năm 2019 đến nay, đã tổ chức hơn 100.000 cuộc truyền thông cộng đồng cho trên 5 triệu lượt người tham dự, tổ chức hơn một nghìn lớp tập huấn chuyên sâu và lồng ghép cho cán bộ các ngành thành viên Ban chỉ đạo 138 địa phương; xây dựng, duy trì hoạt động gần 1.100 câu lạc bộ nhằm cung cấp thông tin, kiến thức, kỹ năng bổ ích, thiết thực giúp chị em tự tin, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng gia đình hạnh phúc; cấp phát gần 100 nghìn cuốn tài liệu các loại, kẻ vẽ gần 100 nghìn panô, áp phích, hơn 150 nghìn tờ bướm; tư vấn hỗ trợ vay vốn phát triển sản xuất cho hàng ngàn lượt hội viên.

Trong công tác điều tra, truy tố và xét xử, lực lượng công an phối hợp với biên phòng các cấp đẩy mạnh công tác điều tra cơ bản, nắm chắc tình hình; xây dựng và phối hợp triển khai hàng chục kế hoạch nghiệp vụ, điều tra theo tuyến, địa bàn trọng điểm. Hàng năm, mở cao điểm tấn công trấn áp tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc; phối hợp với lực lượng công an, biên phòng các nước có chung đường biên giới triển khai các biện pháp phòng ngừa, trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, bắt giữ, chuyển giao đối tượng phạm tội, giải cứu nạn nhân.

Bên cạnh đó, các mặt công tác khác như tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; xây dựng, hoàn thiện pháp luật; hợp tác quốc tế về phòng, chống mua bán người cũng không ngừng được tăng cường và thực hiện hiệu quả. Qua đó, góp phần giải cứu, tiếp nhận và hỗ trợ hàng trăm nạn nhân bị mua bán hồi hương, tái hòa nhập cộng đồng; từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý hỗ trợ hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người.

Đồng thời, Việt Nam không ngừng mở rộng quan hệ hợp tác với các quốc gia, các tổ chức quốc tế, nhất là các nước trong khu vực nhằm tranh thủ các nguồn lực cho công tác này và nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người, giải cứu nạn nhân bị mua bán.

Tuy nhiên, qua thực hiện công tác phòng, chống mua bán người còn bộc lộ một số hạn chế, khó khăn cần khắc phục trong thời gian tới, đó là: Tình hình hoạt động của tội phạm mua bán người vẫn diễn biến phức tạp, trong nước còn tiềm ẩn nhiều đường dây, băng nhóm hoạt động, chưa có điều kiện điều tra, khám phá; Công tác truyền thông ở nhiều địa phương còn dàn trải, diện bao phủ chưa nhiều, xây dựng, duy trì và nhân rộng các mô hình về phòng, chống mua bán người chưa đạt hiệu quả cao; Công tác tiếp nhận, xác minh và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán còn gặp nhiều khó khăn và bất cập, việc vận dụng chính sách hỗ trợ nạn nhân, một số địa phương lúng túng trong tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, tiến độ xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật, nhất là các văn bản hướng dẫn cơ sở thực hiện còn chậm, nội dung chưa cụ thể nên còn có những địa phương nhận thức chưa thống nhất; công tác giáo dục, phổ biến pháp luật về phòng, chống mua bán người còn hạn chế.

Theo các chuyên gia: phòng, chống mua bán người là một nhiệm vụ khó khăn phức tạp, đặc biệt là trong xu thế tình hình tội phạm trên thế giới và khu vực ngày càng gia tăng. Để đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội của đất nước, bảo vệ cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, từng bước nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người, thời gian tới các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan chức năng cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp, phương hướng công tác trọng tâm:

Một là, Cơ quan Thường trực phòng, chống tội phạm các cấp phải làm tốt vai trò tham mưu cho Chính phủ và UBND các cấp chỉ đạo triển khai quyết liệt, hiệu quả Quyết định số 193/TTg (ngày 09/02/2021) của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình 130/CP giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030; xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê theo dõi toàn diện về công tác phòng, chống mua bán người.

Hàng năm, chỉ đạo thực hiện điểm Chương trình phòng, chống mua bán người tại một số địa phương; tổ chức các đoàn liên ngành đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị, địa phương, tập trung vào các tuyến, địa bàn trọng điểm, các vùng có nguy cơ cao nhằm tạo chuyển biến thật sự góp phần kìm chế hoạt động tội phạm mua bán người. Nghiên cứu kiến nghị giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nuôi con nuôi trong nước, con nuôi có yếu tố nước ngoài cũng như phòng ngừa các hành vi mua bán trẻ em trong hoạt động nhận nuôi con nuôi.

Hai là, đẩy mạnh công tác truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng và trực tiếp tại cộng đồng, tổ chức các hoạt động thiết thực hưởng ứng “Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người 30/7” (theo Quyết định số 793/QĐ-TTg ngày 10/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ) và “Ngày thế giới phòng, chống mua bán người 30/7. Phối hợp tổ chức các chiến dịch truyền thông tại cộng đồng, nhất là các địa bàn trọng điểm; Tăng thời lượng, chất lượng đưa tin bài, chuyên trang, chuyên mục trên các báo, đài về phương thức, thủ đoạn, chính sách – pháp luật phòng, chống mua bán người; Nghiên cứu ứng dụng các trang mạng xã hội để tăng cường hiệu quả công tác tuyên truyền; Duy trì, nhân rộng các mô hình, câu lạc bộ phòng, chống mua bán người hoạt động hiệu quả; Lồng ghép và truyền tải thông điệp phòng, chống mua bán người vào các chương trình giáo dục công dân, giáo dục ngoại khóa của các cấp học, ngành học.

Ba là, về công tác điều tra, truy tố và xét xử tội phạm mua bán người: Tổ chức điều tra cơ bản nắm chắc tình hình hoạt động tội phạm mua bán người và các đối tượng khác có liên quan, áp dụng các biện pháp nghiệp vụ, tập trung vào các tuyến, địa bàn trọng điểm để phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tội phạm mua bán người. Điều tra, khám phá các vụ án, đường dây tội phạm mua bán người, truy bắt đối tượng phạm tội, giải cứu và bảo vệ nạn nhân.

Hàng năm, mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc, trọng tâm trên các tuyến biên giới giữa Việt Nam với Campuchia, Lào và Trung Quốc. Phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, địa phương, lực lượng chức năng các nước, tổ chức quốc tế, nhất là, cơ quan chức năng nước có chung đường biên giới, nước có đông nạn nhân là người Việt Nam, nhằm trao đổi thông tin, thiết lập đường dây nóng, xác định đầu mối phối hợp điều tra, bắt giữ, chuyển giao, truy nã đối tượng phạm tội và giải cứu, tiếp nhận, bảo vệ nạn nhân bị mua bán.

Đồng thời các cơ quan tiến hành tố tụng nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác tiếp nhận, xử lý tin báo tố giác tội phạm; phối hợp chặt chẽ trong khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự vụ án mua bán người; lựa chọn án điểm và tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án mua bán người; tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ nạn nhân trong quá trình tiến hành các hoạt động tố tụng hình sự, đặc biệt với nạn nhân là trẻ em.

Bốn là, đối với công tác tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, cần tập trung thực hiện các hoạt động: Nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác tiếp nhận, xác minh, xác định, thực hiện các biện pháp bảo vệ an toàn cho nạn nhân, người thân thích của họ và bí mật thông tin; hỗ trợ cho nạn nhân bị mua bán trở về theo quy định của pháp luật; sơ kết, tổng kết, đề xuất sửa đổi, bổ sung trình cấp có thẩm quyền hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn trình tự, thủ tục, thẩm quyền tiếp nhận, xác minh, xác định và bảo vệ nạn nhân bị mua bán cũng như về chế độ, chính sách hỗ trợ; quy định về điều kiện và trình tự, thủ tục thành lập cơ sở hỗ trợ nạn nhân, cơ sở bảo trợ xã hội…

Năm là, về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và theo dõi thi hành chính sách, pháp luật về phòng, chống mua bán người: Nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống mua bán người, đặc biệt là tổng kết, sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống mua bán người; Xây dựng hướng dẫn bảo đảm áp dụng thống nhất trong hoạt động xét xử các vụ án mua bán người, nghiên cứu xây dựng án lệ; Rà soát, hoàn thiện các quy định về quản lý hộ tịch, tăng cường kiểm tra công tác hộ tịch, đăng ký kết hôn, cho, nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài.

Sáu là, về hợp tác quốc tế trong phòng, chống mua bán người: Triển khai thực hiện có hiệu quả Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người; Chỉ đạo thực hiện Công ước TOC, Nghị định thư về phòng ngừa, trấn áp và trừng trị tội phạm mua bán người, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em bổ sung cho Công ước TOC; Tuyên bố chung và Kế hoạch phối hợp hành động Tiểu vùng sông Mê - Kông về phòng, chống mua bán người; Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

Thực hiện các hiệp định hợp tác song phương giữa Việt Nam với Campuchia, Lào, Thái Lan, Trung Quốc và bản ghi nhớ với Vương quốc Anh về phòng, chống mua bán người; nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền xây dựng, đàm phán, ký kết, gia nhập và tổ chức triển khai thực hiện các điều ước, thỏa thuận quốc tế song phương về phòng, chống mua bán người với các nước khác trong khu vực hoặc có đông nạn nhân là người Việt Nam bị mua bán.

Phối hợp, trao đổi thông tin với Tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol), Hiệp hội Cảnh sát các quốc gia Đông Nam Á (Aseanapol); lực lượng chức năng các nước láng giềng, các nước có đông nạn nhân là người Việt Nam để trao đổi thông, thiết lập đường dây nóng, xác định cơ quan đầu mối phối hợp điều tra, bắt giữ, chuyển giao tội phạm, giải cứu, tiếp nhận nạn nhân bị mua bán.

Duy trì kênh liên lạc với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và các nước, các tổ chức quốc tế nhằm cung cấp thông tin về những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam, vận động, đấu tranh với phía Hoa Kỳ đưa ra nhận định khách quan về công tác phòng, chống mua bán người của Việt Nam trong Báo cáo thường niên về tình hình mua bán người trên thế giới (Báo cáo TIP).

Nguồn: thoidai.com.vn